پیشگفتار
کتاب :  چهل حدیث کربلا
حدیث کربلا، حدیث حریت و حماسه‏هاست و روایتش روایت رویش و خیزش، و سرودش همیشه سرخ و حیات بخش و حرکت زا .  در خصوص کربلا و حماسه همیشه جاوید عاشورا، در کتابى با نام «سیماى کربلا، حریم حریت» سخن گفته‏ایم و چندین حدیث ازاحادیث این دفتر را نیز در آنجا البته با شرح و بسطى بیشتر آورده‏ایم .  دیگر لازم نیست در این مقدمه حرف به درازا کشد، تنها به تذکر چند نکته که در فهم بهتر این مجموعه مى‏تواند مفید باشد بسنده مى‏شود :  1 . روایتهایى که درباره کربلا، بویژه زیارت آستان قدس حسینى علیه السلام، در منابع روایى آمده است . بیشتر از اینها است که در یک مجموعه چهل حدیثى بگنجد، ما از صدها حدیث، این چهل نمونه را، از سخنان برگزیدگان خدا برگزیده‏ایم .  2 ـ احادیث از کتابهاى معتبر نقل شده و بیشتر آنها را در کتاب وزین کامل الزیارات مى‏توان دید، کتابى که در نظر دانشوران شیعى معتبراست و محکم .  3 ـ در انتخاب حدیثها، علاوه بر نکات چندى که در نظر بوده این نکته نیز در نظر گرفته شده است که تا حد امکان حدیثى نقل شود که کم لفظ و معتبر، اما پر معنى باشد تا حفظ آن براى همه سهل و ممکن باشد .  4 ـ پیشاپیش اقرار مى‏شود که ترجمه‏ها نارسا بوده و آن لطف بى نظیرى که در سخن معصوم علیه السلام است در ترجمه‏ها دیده نمى‏شود ما تلاش خویش را کرده‏ایم، امید که مقبول درگاه حضرت حق واقع گردد . 
محمد صحتى سردرودى قم ـ 10/8/ 73
1- حریم پاک
عن النبى صلى الله علیه و آله و سلم قال :   .  . و هى اطهر بقاع الأرض و اعظمها حرمة و انها لمن بطحاء الجنة .  پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله و سلم در ضمن حدیث بلندى مى‏فرماید :  کربلا پاکترین بقعه روى زمین و از نظر احترام بزرگترین بقعه‏ها است و الحق که کربلا از بساطهاى بهشت است . بحار الانوار، ج 98، ص 115 و نیز کامل الزیارات، ص 264
2 - سرزمین نجات
قال رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم :  یقبر ابنى بأرض یقال لها کربلا هى البقعة التى کانت فیها قبة الاسلام نجا الله التى علیها المؤمنین الذین امنوا مع نوح فى الطوفان .  پیامبر خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود :  پسرم حسین در سرزمینى به خاک سپرده مى‏شود که به آن کربلا گویند، زمین ممتازى که همواره گنبد اسلام بوده است، چنانکه خدا، یاران مؤمن حضرت نوح را در همانجا از طوفان نجات داد . کامل الزیارات، ص 269، باب 88، ح 8
3 - مسلخ عشق
قال امیر المؤمنین على علیه السلام :  هذا .  .  . مصارع عشاق شهداء لا یسبقهم من کان قبلهم و لا یلحقهم من کان بعدهم .  حضرت على علیه السلام روزى گذرش از کربلا افتاد و فرمود :  اینجا قربانگاه عاشقان و مشهد شهیدان است شهیدانى که نه شهداى گذشته و نه شهداى آینده به پاى آنها نمى‏رسند .  تهذیب، ج 6، ص 73 و بحار، ج 98، ص 116
4 - عطر عشق
قال على علیه السلام :  واها لک أیتها التربة لیحشرن منک قوم یدخلون الجنة بغیر حساب .  امیر المؤمنین علیه السلام خطاب به خاک کربلا فرمود :  چه خوشبوئى اى خاک! در روز قیامت قومى از تو بپا خیزند که بدون حساب و بى درنگ به بهشت روند .  شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 4، ص 169
5 - ستاره سرخ محشر
قال على بن الحسین علیه السلام :  تزهر أرض کربلا یوم القیامة کالکوکب الدرى و تنادى أنا أرض الله المقدسة الطیبة المبارکة التى تضمنت سید الشهداء و سید شباب اهل الجنة .  امام سجاد علیه السلام فرمود :  زمین کربلا، در روز رستاخیز، چون ستاره مرواریدى مى‏درخشد و ندا در مى‏دهد که‏من زمین مقدس خدایم، زمین پاک و مبارکى که پیشواى شهیدان و سالار جوانان بهشت را در بر گرفته است . ادب الطف، ج 1، ص 236، به نقل از کامل الزیارات، ص 268
6 - کربلا و بیت المقدس
قال ابو عبد الله علیه السلام :  الغاضریة من تربة بیت المقدس .  امام صادق علیه السلام فرمود :  کربلا از خاک بیت المقدس است . کامل الزیارات، ص 269، باب 88، ح 7
7 - فرات و کربلا
قال ابو عبد الله علیه السلام
اءن أرض کربلا و ماء الفرات اول ارض و اول ماء قدس الله تبارک و تعالى .  .  .  امام صادق علیه السلام فرمود :  سرزمین کربلا و آب فرات، اولین زمین و نخستین آبى بودند که خداوند متعال به آنها قداست و شرافت بخشید . بحار الانوار، ج 98، ص 109 و نیز کامل الزیارات، ص 269
8 - کربلا، کعبه انبیاء
قال ابو عبد الله علیه السلام :  لیس نبى فى السموات و الارض، اءلا یسألون الله تبارک و تعالى أن یؤذن لهم فى زیارة الحسین (علیه السلام)، ففوج ینزل و فوج یعرج .  امام صادق علیه السلام فرمود :  هیچ پیامبرى در آسمانها و زمین نیست مگر این که مى‏خواهند خداوند متعال به آنان‏رخصت دهد تا به زیارت امام حسین علیه السلام مشرف شوند، چنین است که گروهى به کربلا فرود آیند و گروهى از آنجا عروج کنند . مستدرک الوسائل، ج 10، ص 244، به نقل از کامل الزیارات، ص 111
9 - کربلا، مطاف فرشتگان
قال ابو عبد الله علیه السلام :  لیس من ملک فى السموات و الأرض الا یسألون الله تبارک و تعالى أن یؤذن لهم فى زیارة الحسین (علیه السلام)، ففوج ینزل و فوج یعرج .  امام صادق علیه السلام فرمود :  هیچ فرشته‏اى در آسمانها و زمین نیست مگر این که مى‏خواهد خداوند متعال به اورخصت دهد تا به زیارت امام حسین علیه السلام مشرف شود، چنین است که همواره فوجى از فرشتگان به کربلا فرود آیند و فوجى دیگر عروج کنند و از آنجا اوج گیرند . مستدرک الوسائل، ج 10، ص 244، به نقل از کامل الزیارات ص 114
10 - راه بهشت
قال ابو عبد الله علیه السلام :  موضع قبر الحسین علیه السلام ترعة من ترع الجنة امام صادق علیه السلام فرمود :  جایگاه قبر امام حسین علیه السلام درى از درهاى بهشت است  . کامل الزیارات، ص 271، باب 89، ح 1
11 - کربلا، حرم امن
قال ابو عبد الله علیه السلام :  ان الله اتخذ کربلا حرما آمنا مبارکا قبل أن یتخذ مکة حرما .  امام صادق علیه السلام فرمود :  به راستى که خدا کربلا را حرم امن و با برکت قرار داد پیش از آنکه مکه را حرم قرار دهد . کامل الزیارات، ص 267 بحار، ج 98، ص 110
12 - زیارت مداوم
قال الصادق علیه السلام :  زوروا کربلا و لا تقطعوه فاءن خیر أولاد الانبیاء ضمنته .  .  .  امام صادق علیه السلام فرمود :  کربلا را زیارت کنید و این کار را ادامه دهید، چرا که کربلا بهترین فرزندان پیامبران را در آغوش خویش گرفته است . کامل الزیارات، ص 269
13 - بارگاه مبارک
قال الصادق علیه السلام :  «شاطى‏ء الوادى الأیمن» الذى ذکره الله فى القرآن، (1) هو الفرات و «البقعة المبارکة» هى کربلا .  امام صادق علیه السلام فرمود :  آن «ساحل وادى ایمن» که خدا در قرآن یاد کرده فرات است و «بارگاه با برکت» نیز کربلا است .  (2)
14 - شوق زیارت
قال الامام الباقر علیه السلام :  لو یعلم الناس ما فى زیارة قبر الحسین علیه السلام من الفضل، لماتوا شوقا .  امام باقر علیه السلام فرمود :  اگر مردم مى‏دانستند که چه فضیلتى در زیارت مرقد امام حسین علیه السلام است از شوق زیارت مى‏مردند . ثواب الاعمال، ص 319، به نقل از کامل الزیارات  . 
15 - حج مقبول و ممتاز
قال ابو جعفر علیه السلام :  زیارة قبر رسول الله صلى الله علیه و آله و زیارة قبور الشهداء، و زیارة قبر الحسین بن على علیهما السلام، تعدل حجة مبرورة مع رسول الله صلى الله علیه و آله .  امام باقر علیه السلام فرمود :  زیارت قبر رسول خدا «ص» ، و زیارت مزار شهیدان، و زیارت مرقد امام حسین علیه السلام معادل است با حج مقبولى که همراه رسول خدا «ص» بجا آورده شود . مستدرک الوسائل، ج 1، ص 266، و نیز کامل الزیارات، ص 156
16 - تولدى تازه
عن حمران قال :  زرت قبر الحسین علیه السلام فلما قدمت جاءنى . ابو جعفر محمد بن على علیه السلام .  .  . فقال علیه السلام :  ابشر یا حمران فمن زار قبور شهداء آل محمد صلى الله علیه و آله و سلم یرید الله بذلک وصلة نبیه حرج من ذنوبه کیوم ولدته امه .  حمران مى‏گوید :  هنگامى که از سفر زیارت‏امام حسین علیه السلام برگشتم، امام باقر علیه السلام به دیدارم آمد و فرمود :  اى حمران! به تو مژده مى‏دهم که هر کس قبور شهیدان آل محمد (ص) را زیارت کند و مرادش از این کار رضایت خدا و تقرب به پیامبر (ص) باشد، از گناهانش بیرون مى‏آید چون روزى که مادرش او را زاد . امالى شیخ طوسى، ج 2، ص 28، چاپ نجف بحار، ج 98، ص  . 20
17 - زیارت مظلوم
عن ابى جعفر و ابى عبد الله علیه السلام یقولان :  من احب أن یکون مسکنه و مأواه الجنة، فلا یدع زیارة المظلوم .  از امام باقر و امام صادق علیهما السلام نقل شده که فرمودند :  هر کس که مى‏خواهد مسکن و مأوایش بهشت باشد، زیارت مظلوم علیه السلام را ترک نکند . مستدرک الوسائل، ج 10، ص 253
18 - شهادت و زیارت
قال الامام الصادق علیه السلام :  زوروا قبر الحسین (علیه السلام) و لا تجفوه، فاءنه سید شباب أهل الجنة من الخلق، و سید شباب الشهداء .  امام صادق علیه السلام فرمود :  مرقد امام حسین علیه السلام را زیارت کنید و با ترک زیارتش به او ستم نورزید چرا که او سید جوانان بهشت از مردم، و سالار جوانان شهید است . مستدرک الوسائل، ج 10، ص 256 :  و کامل، ص 109
19 - زیارت، بهترین کار
قال ابو عبد الله علیه السلام :  زیارة قبر الحسین بن على علیهما السلام من افضل ما یکون من الاعمال . 
امام صادق علیه السلام فرمود :  زیارت قبر امام حسین علیه السلام از بهترین کارهاست که مى‏تواند انجام یابد . مستدرک الوسائل، ج 10، ص  . 311
20 - سفره‏هاى نور
قال الامام الصادق علیه السلام :  من سره ان یکون على موائد النور یوم القیامة فلیکن من زوار الحسین بن على (علیهما السلام) امام صادق علیه السلام فرمود :  هر کس دوست دارد روز قیامت، بر سر سفره‏هاى نور بنشیند باید از زائران امام حسین (علیه السلام) باشد . وسائل الشیعه، ج 10، ص 330 بحار الانوار، ج 98، ص 72
21 - شرط شرافت
قال الصادق علیه السلام :  من اراد أن یکون فى جوار نبیه و جوار على و فاطمة فلا یدع زیارة الحسین علیهم السلام امام صادق علیه السلام فرمود :  کسى که مى‏خواهد در همسایگى پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) و در کنار على (علیه السلام) و فاطمه (س) باشد، زیارت امام حسین (علیه السلام) را ترک نکند . وسائل الشیعه، ج 10، ص 331، ح  . 39
22 - زیارت، فریضه الهى
قال ابو عبد الله علیه السلام :  لو أن احدکم حج دهره ثم لم یزر الحسین بن على علیه السلام لکان تارکا حقا من حقوق رسول الله (ص) لأن حق الحسین فریضة من الله تعالى، واجبة على کل مسلم .  امام صادق علیه السلام فرمود :  اگر یکى از شما تمام عمرش را احرام حج بندد، اما امام حسین علیه السلام را زیارت نکند، حقى‏از حقوق رسول خدا (ص) را ترک کرده است چرا که حق حسین علیه السلام فریضه الهى و بر هر مسلمانى واجب و لازم است . وسائل الشیعه، ج 10، ص  . 333
23 - کربلا، کعبه کمال
قال ابو عبد الله علیه السلام : 
من لم یأت قبر الحسین علیه السلام حتى یموت کان منتقص الاءیمان، منتقص الدین، اءن ادخل الجنة کان دون المؤمنین فیها .  امام صادق علیه السلام فرمود :  هر کس به زیارت قبر امام حسین علیه السلام نرود تا بمیرد، ایمانش ناتمام و دینش ناقص خواهد بود، به بهشت هم که برود پایین تر از مؤمنان در آنجا خواهد بود . وسائل الشیعه، ج 10، ص  . 335
24 - از زیارت تا شهادت
قال ابو عبد الله علیه السلام :  لا تدع زیارة الحسین بن على علیهما السلام و مر أصحابک بذلک یمد الله فى عمرک و یزید فى رزقک و یحییک‏ء الله سعیدا و لا تموت الا شهیدا .  امام صادق علیه السلام فرمود :  زیارت امام حسین علیه السلام را ترک نکن و به دوستان و یارانت نیز همین را سفارش کن! تا خدا عمرت را دراز و روزى و رزقت را زیاد کند و خدا تو را با سعادت زنده دارد و نمیرى مگر شهید . وسائل الشیعه، ج 10، ص 335
25 - حدیث محبت
عن ابى عبد الله علیه السلام قال :  من اراد الله به الخیر قذف فى قلبه حب الحسین علیه السلام و زیارته، و من اراد الله به السوء قذف فى قلبه بغض الحسین علیه السلام و بغض زیارته .  از امام صادق علیه السلام نقل شده که فرمود :  هر کس که خدا خیر خواه او باشد، محبت حسین (علیه السلام) و زیارتش را در دل او مى‏اندازد و هر کس که خدا بدخواه او باشد، کینه و خشم حسین (علیه السلام) و خشم زیارتش را در دل او مى‏اندازد . وسائل الشیعه، ج 10، ص 388، بحار الانوار، ج 98، ص 76
26 - نشان شیعه بودن
قال الصادق علیه السلام : 
من لم یأت قبر الحسین علیه السلام و هو یزعم انه لنا شیعة حتى یموت فلیس هو لنا شیعة، و ان کان من اهل الجنة فهو من ضیفان اهل الجنة .  امام صادق علیه السلام فرمود :  کسى که به زیارت قبر امام حسین نرود و خیال کند که شیعه ما است و با این حال و خیال بمیرد، او شیعه ما نیست، و اگر هم از اهل بهشت باشد، از میهمانان اهل بهشت خواهد بود . کامل الزیارات، ص 193، بحار الانوار، ج 98، ص  . 4
27 - سکوى معراج
قال الصادق علیه السلام :  من اتى قبر الحسین علیه السلام عارفا بحقه کتبه الله عز و جل فى اعلى علیین .  امام صادق علیه السلام فرمود :  هر کس که به زیارت قبر حسین علیه السلام نایل شود و به حق آن حضرت معرفت داشته باشد، خداى متعال او را در بلندترین درجه عالى مقامان ثبت مى‏کند  . من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص  . 581
28 - مکتب معرفت
قال ابو الحسن موسى بن جعفر علیه السلام :  أدنى ما یثاب به زائر أبى عبد الله (علیه السلام) بشط فرات، اذا عرف حقه و حرمته و ولایته، أن یغفر له ما تقدم من ذنبه و ما تأخر .  حضرت امام موسى کاظم علیه السلام فرمود :  کمترین ثوابى که به زائر امام حسین علیه السلام در کرانه فرات، داده مى‏شود این است که تمام گناهان، مقدم و مؤخرش بخشوده مى‏شود . بشرط این که حق و حرمت و ولایت آن حضرت را شناخته باشد . مستدرک الوسائل، ج 10، ص 236، به نقل از کامل الزیارات، ص  . 138
29 - همچون زیارت خدا
قال الامام الرضا علیه السلام :  من زار قبر الحسین (علیه السلام) بشط الفرات کان کمن زار الله .  امام رضا علیه السلام فرمود :  کسى که قبر امام حسین علیه السلام را در کرانه فرات زیارت کند، مثل کسى است که خدا را زیارت کرده است . مستدرک الوسائل، ج 10، ص 250، به نقل از کامل
30 - زیارت عاشورا
قال الصادق علیه السلام :  من زار الحسین علیه السلام یوم عاشورا وجبت له الجنة .  امام صادق علیه السلام فرمود :  هر کس که امام حسین علیه السلام را در روز عاشورا زیارت کند، بهشت بر او واجب مى‏شود . اقبال الاعمال، ص 568
31 - بالاتر از روسپیدى
قال ابو عبد الله علیه السلام :  من بات عند قبر الحسین علیه السلام لیلة عاشورا لقى الله یوم القیامة ملطخا بدمه، کانما قتل معه فى عرصة کربلا .  امام صادق علیه السلام فرمود :  کسى که شب عاشورا را در کنار مرقد امام حسین علیه السلام سحر کند، روز قیامت در حالى به پیشگاه خدا خواهد شتافت که به خونش آغشته باشد، مثل کسى که در میدان کربلا و در کنار امام حسین علیه السلام کشته شده باشد . وسائل الشیعه، ج 10، ص  . 372
32 - نشانه‏هاى ایمان
قال ابو محمد الحسن العسکرى علیه السلام :  علامات المؤمن خمس :  صلاة الخمسین، و زیارة الاربعین، و التختم، فى الیمین، و تعفیر الجبین و الجهر ببسم الله الرحمن الرحیم .  امام حسن عسگرى علیه السلام فرمود :  نشانه‏هاى مؤمن پنج چیز است :  1 ـ نمازهاى پنجاهگانه (3) 2 ـ زیارت اربعین 3 ـ انگشتر به دست راست کردن 4 ـ بر خاک سجده کردن 5 ـ بسم الله الرحمن الرحیم را بلند گفتن . وسائل الشیعه، ج 10، ص 373، و نیز التهذیب، ج 6، ص 52
33 - رواق منظر یار
قال رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم : 
الا و ان الاجابة تحت قبته، و الشفاء فى تربته، و الأئمة (علیهم السلام) من ولده پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله و سلم فرمود :  بدانید که اجابت دعا، زیر گنبد حرم او و شفاء در تربت او، و امامان علیهم السلام از فرزندان اوست . مستدرک الوسائل، ج 10، ص  . 335
34 - تربت و تربیت
قال الصادق علیه السلام :  حنکوا أولادکم بتربة الحسین (علیه السلام) فانها امان .  امام صادق علیه السلام فرمود :  کام کودکانتان را با تربت حسین (علیه السلام) بردارید، چرا که خاک کربلا، فرزندانتان را بیمه مى‏کند . وسائل الشیعه، ج 10، ص  . 410
35 - بزرگترین دارو
قال ابو عبد الله علیه السلام :  فى طین قبر الحسین (علیه السلام)، الشفاء من کل داء، و هو الدواء الاکبر .  امام صادق علیه السلام فرمود :  شفاى هر دردى در تربت قبر حسین علیه السلام است و همان است که بزرگترین داروست . کامل الزیارات، ص 275 و وسائل الشیعه، ج 10، ص  . 410
36 - تربت و هفت حجاب
قال الصادق علیه السلام :  السجود على تربة الحسین علیه السلام یخرق الحجب السبع .  امام صادق علیه السلام فرمود :  سجده بر تربت حسین علیه السلام حجابهاى هفتگانه را پاره مى‏کند . مصباح المتهجد، ص 511، و بحار الانوار، ج 98، ص  . 135
37 - سجده بر تربت عشق
کان الصادق علیه السلام لا یسجد الا على تربة الحسین علیه السلام تذللا لله و استکانة الیه .  رسم حضرت امام صادق علیه السلام چنین بود که :  جز بر تربت حسین علیه السلام به خاک دیگرى سجده نمى‏کرد و این کار را از سر خشوع و خضوع براى خدا مى‏کرد . وسائل الشیعه، ج 3، ص  . 608
38 - تسبیح تربت
قال الصادق علیه السلام :  السجود على طین قبر الحسین علیه السلام ینور الى الارض السابعة و من کان معه سبحة من طین قبر الحسین علیه السلام کتب مسبحا و ان لم یسبح بها .  .  .  امام صادق علیه السلام فرمود :  سجده بر تربت قبر حسین علیه السلام تا زمین هفتم را نور باران مى‏کند و کسى که تسبیحى‏از خاک مرقد حسین علیه السلام را با خود داشته باشد، تسبیح گوى حق محسوب مى‏شود، اگر چه با آن تسبیح هم نگوید . من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 268، وسائل الشیعه، ج 3، ص  . 608
39 - تربت شفابخش
عن موسى بن جعفر علیه السلام قال :  و لا تأخذوا من تربتى شیئا لتبرکوا به فان کل تربة لنا محرمة الا تربة جدى الحسین بن على علیهما السلام فان الله عز و جل جعلها شفاء لشیعتنا و أولیائنا .  حضرت امام کاظم علیه السلام در ضمن حدیثى که از رحلت خویش خبرى مى‏داد، فرمود :  چیزى از خاک قبر من بر ندارید تا به آن‏تبرک جویید چرا که خوردن هر خاکى جز تربت جدم حسین علیه السلام، بر ما حرام است، خداى متعال تنها تربت کربلا را، براى شیعیان و دوستان ما شفا قرار داده است . جامع احادیث الشیعه، ج 12، ص  . 533
40 یکى از چهار نیاز
قال الامام موسى الکاظم علیه السلام :  لا تستغنى شیعتنا عن أربع :  خمرة یصلى علیها، و خاتم یتختم به، و سواک یستاک به، و سبحة من طین قبر أبى عبد الله علیه السلام .  .  .  حضرت امام موسى بن جعفر علیه السلام فرمود :  پیروان ما از چهار چیز بى نیاز نیستند :  1 ـ سجاده‏اى که بر روى آن نماز خوانده شود . 2 ـ انگشترى که در انگشت باشد . 3 ـ مسواکى که با آن دندانها را مسواک کنند . 4 ـ و تسبیحى از خاک مرقد امام حسین علیه السلام .  .  . تهذیب الاحکام، ج 6، ص 75
پى‏نوشت‏ها : 
1 . قرآن مجید، سوره قصص، آیه 30
2 . بحار الانوار، ج 57، ص 203، به نقل از تهذیب
3 . منظور نمازهاى روزانه و نوافل آنهاست که پنجاه رکعت مى‏شود .